Rood, oranje, geel, groen, blauw, paars… Ja, in principe kom je best ver als je gewoon begint met het opnoemen van kleuren. In principe kan je ze gaan tellen, maar dan stuit je toch op een probleem. Kijk je bijvoorbeeld om je heen, dan zie je dat er al veel meer aan de zeven ‘standaard’ kleuren zijn.
Welke standaard kleuren het zijn, hoe het zit met het maken van onderscheid tussen tinten van kleur en nog veel meer informatie, lees je in deze blog. Want, hoewel het antwoord op deze vraag in eerste instantie best makkelijk schijnt, is niets minder waar. Fascinerend, nietwaar? Hoe zo’n vraag tot zo’n uitgebreid antwoord kan leiden.
Beginnen bij het begin
We starten bij de basis, waarbij je waarschijnlijk aan een van de volgende dingen denkt:
- De regenboog
De regenboog, in de volgorde rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet, is iets wat we als ‘standaard’ kleuren kunnen definiëren. Van elk van die kleuren bestaan zogeheten ‘varianten’, die ervoor zorgen dat we onderscheid maken in veel meer kleuren. - Het kleurenspectrum
Kleuren worden vaak middels het kleurenspectrum gecategoriseerd in primaire, secundaire en tertiaire kleuren. De primaire kleuren zijn rood, geel en blauw. Ga je naar de secundaire kleuren (mix van twee primaire kleuren), dan krijg je oranje, paars en groen. Tot slot de tertiaire kleuren, welke ontstaan door een mix van primair en secundair, en leiden tot kleuren zoals roodoranje, blauwgroen, geelgroen en roodviolet. Maar goed, ook deze kleuren kunnen nog in ontelbaar tinten voorkomen.
Met andere woorden, met deze twee onderscheidingen zijn we er nog niet. Hoe kan dat eigenlijk?
Je hersenen maken onderscheid
Er zijn, zoals je misschien zelf wel hebt opgemerkt, ontelbare kleuren in de wereld om ons heen. Het spectrum van kleuren strekt zich uit van de diepste tinten tot de helderste schakeringen, van het subtielste pastel tot het meest levendige neon. Kleuren worden gevormd door het licht dat wordt weerkaatst en geabsorbeerd door oppervlakken, en ze kunnen worden beïnvloed door factoren zoals lichtinval, textuur en chemische samenstelling. Het menselijk oog kan letterlijk ontelbare verschillende kleuren waarnemen, dankzij de complexe manier waarop het licht wordt opgevangen en verwerkt door de kegeltjes in onze retina.
Op de vraag hoeveel kleuren er bestaan, hebben we dus eigenijk geen antwoord. Dat heeft er trouwens ook nog mee te maken, dat niet iedereen kleur op dezelfde manier waarneemt. Mijn groen is bijvoorbeeld niet jouw groen. Dat zorgt ervoor dat iemand iets niet als esthetisch ervaart, terwijl jij dat absoluut wel doet.
Wat zie je nu eigenlijk?
De golflengtes die we kunnen zien, vallen binnen een specifiek bereik van het elektromagnetische spectrum, bekend als het zichtbare lichtspectrum. Dit spectrum strekt zich uit van ongeveer 380 nanometer tot 750 nanometer. Aan de ene kant van dit spectrum bevinden zich de kortere golflengtes, die we waarnemen als violet en blauw. Aan de andere kant bevinden zich de langere golflengtes, die we zien als groen, geel, oranje en rood.
Het menselijk oog is gevoelig voor deze golflengtes en kan ze interpreteren als verschillende kleuren. Dit vermogen stelt ons in staat om een breed scala aan kleuren te zien en te onderscheiden, wat essentieel is voor onze waarneming van de wereld en onze interactie ermee. Maar goed, welk gevoel je bij een kleur ervaart, is niet alleen je eigen ervaring. Er is nóg iets wat hier mee te maken heeft.
Een historische context
Er culturele en historische verschillen in de manier waarop kleuren worden waargenomen en geïnterpreteerd, waardoor de diversiteit en rijkdom van kleurervaringen nog verder worden vergroot. We geven je een aantal voorbeelden.
- Rood wordt geassocieerd met de kleur van liefde, terwijl het tegelijkertijd ook staat voor het vergieten van bloed. Een mooie tegenstelling die zo’n krachtige kleur met zich meebrengt.
- Al in de oudheid zijn de eerste kleurtheorieën ontstaan, maar in de 17e en 18e eeuw is de meest kennis ontdekt waarop we onze huidige theorieën hebben gebaseerd.
- De kleur groen is de kleur van de natuur en dat terwijl de natuur uit a) nog veel meer kleuren dan dat bestaat en b) de kleur groen in talloze tinten voorkomt.
- Nu kunnen we met apparaten alle kleuren van de wereld creëren, bijvoorbeeld in verf. Mogelijk is rood oker het eerste pigment geweest waar vroeger kleur mee werd gemaakt.
- Er is steeds meer bekend geworden over de perceptie van kleur en ook dat sommige mensen dit niet helemaal correct ervaren. Deze mensen zijn kleurenblind, da is een aandoening waarbij de ogen moeite hebben met het onderscheiden van bepaalde kleuren. Vervelend, maar niet niet mee te leven.
Zo zie je maar weer dat er talloze factoren uit het verleden en kennis van nu ertoe leiden dat we nu een bepaalde betekenis aan kleur geven. Echter heeft dit nog steeds geen antwoord gegeven op hoeveel kleuren er nu precies zijn.
Hoeveel kleuren zijn er?
Is er een antwoord te geven op deze vraag? Nee. Is er een antwoord te geven op waar verschillende kleuren vandaan komen? Ja.
In principe kan je ervan uitgaan dat elke kleur die je ziet, een soort afleiding is van een van de basiskleuren. Zo weet je dat beige een geeltint is en dat roze een tint is van rood. Wit en zwart, dat zijn trouwens geen kleuren. Je kan het daarentegen beter omschrijven als (de absentie van) licht of nuances die kleuren onderscheiden. Het zijn elkaars tegenpolen, maar er hoeft maar een kleine aanpassing te zijn, waardoor het beeld bijvoorbeeld grijs wordt, en je kan wel weer over kleur spreken.
Maar goed, zoals je ziet is dat dus geen antwoord op je vraag. Sommige wetenschappers spreken over een miljoen verschillende kleuren, anderen over veel minder. Het meest lastige is, is dat je een tint pas kan onderscheiden van een andere als je deze naast elkaar zet. Als dat niet zo is, dan tel je misschien twee tinten als 1. Anyway, wij zijn al lang gestopt met tellen en houden het liever op dat kleuren een tint zijn van de basiskleuren.
Conclusie
Kortom, hoewel het aantal kleuren niet precies kan worden geteld, is de pracht en diversiteit ervan een bron van voortdurende verwondering en inspiratie voor mensen over de hele wereld.
